De grens tussen feit en fictie is wazig. Democratische instellingen staan onder druk. En door het vele werk is er amper tijd om daarover na te denken, laat staan om er iets aan te doen. Het lijken hedendaagse zorgen, maar meer dan 50 jaar geleden schreef Hannah Arendt al uitvoerig over het gevaar van ervan. Daarom leggen we dat gedachtegoed opnieuw op tafel.
“Het ideale object van het totalitaire bewind is niet de overtuigde nazi of de toegewijde communist, maar de mensen voor wie het onderscheid tussen feiten en fictie, waar en niet waar, niet langer bestaat.”
Hannah Arendt
Tijdens onze studiedag Hannah Arendt Ingekleurd (op 28 oktober 2023 in Gent) focusten we op een term die vandaag alsmaar vaker de kop opsteekt: totalitarisme. Hannah Arendt schreef erover in haar driedelige, monumentale werk: The Origins of Totalitarianism (1951). Daarin nam ze zowel het nazisme van Hitler als het communisme van Stalin onder de loep. Wat is totalitarisme? Hoe kon het ooit zover komen? En bestaat ook vandaag nog het gevaar voor totalitaire neigingen en opvattingen?
We lieten hedendaagse denkers Arendts werk uitleggen, toepassen en bekritiseren. Telkens licht een spreker een kernbegrip toe (antisemitisme, imperialisme, totalitarisme), waarna een respondent reflecteerde over onze eigen politieke en maatschappelijke actualiteit (discriminatie, dekolonisatie, burgerlijke ongehoorzaamheid …). Met Hans Achterhuis en Ruddy Doom, Ludo Abicht en Brigitte Herremans, Nozizwe Dube en Remi Peeters, Dirk De Schutter en Alicja Gescinska, en Pierre Lefranc en Jolien Paeleman. Moderatie door Raf Njotea.
Herbeleef onze studiedag
De opnames van alle bijdragen kan je hieronder bekijken. Heb je alle teksten liever rustig te lezen? We verzamelden alle teksten in de publicatie Hannah Arendt Ingekleurd: Arendt over totalitarisme. Met een voorwoord van onze voorzitter Herman Van Goethem. Je kan het boek bestellen in de webwinkel van uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.
Hans Achterhuis & Ruddy Doom
Je bent nooit klaar met Hannah Arendt
Hannah Arendt is alomtegenwoordig. Wat maakt haar oeuvre zo rijk en haar denken zo hedendaags?
Ludo Abicht & Brigitte Herremans
Antisemitisme
Hannah Arendt wilde het antisemitisme begrijpen en voorzag het daarom van een uitgebreide historische context. Wat is antisemitisme? Hoe ontwikkelde het zich in het Europa van de late negentiende en vroege twintigste eeuw? We gaan in dialoog met Arendts analyse en zoeken de relevantie voor vandaag.
Nozizwe Dube & Remi Peeters
Imperialisme
Arendts werk over imperialisme nodigt uit om na te denken over koloniale expansie en de gevaren ervan voor de rechten en vrijheden van de mens.
Dirk De Schutter & Alicja Gescinska
Totalitarisme
Arendt beschreef totalitarisme als een radicaal nieuwe regeringsvorm. Hoe ontstaat totalitarisme? Wat zijn de kenmerken? En wat is de de rol van ideologie en terreur?
Pierre Lefranc & Jolien Paeleman
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Arendt beschreef totalitarisme als een radicaal nieuwe regeringsvorm. Hoe ontstaat totalitarisme? Wat zijn de kenmerken? En wat is de de rol van ideologie en terreur?
In samenwerking met
Deze studiedag werd georganiseerd door het Hannah Arendt Instituut, het Humanistisch Verbond, Universiteit Gent, Avansa regio Gent, het Masereelfonds en het Vermeylenfonds.