Superdiversiteit is al enige tijd een realiteit in onze grootsteden. Die diverse demografie noopt het politieapparaat tot fundamentele wijzigingen. Daar zijn verschillende actoren binnen de Belgische politie zich van bewust. Zowel bij de federale als bij de lokale politie onderstrepen personen op sleutelposities dat ‘business as usual’ geen optie meer is en dat een fundamentele transformatie van het politieapparaat zich opdringt. Hoe moet die transformatie eruitzien? En op welke manier kan het politieapparaat zich aanpassen aan de noden van de superdiverse samenleving?
Onderzoeker Nick Schuermans (VUB en Hannah Arendt Instituut) voerde een literatuurstudie uit over de werking van het politieapparaat in een superdiverse samenleving. De analyse omvat wetenschappelijke vaktijdschiften en rapporten van NGO’s, overheidsinstellingen, het Comité P en politiekorpsen. In dit rapport presenteren we de wetenschappelijke inzichten met betrekking tot het thema.
Dit rapport werd gefinancierd door de Vlaamse minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen Bart Somers en de Vrije Universiteit Brussel.
Ga naar rapport >>
Onderzoeker aan het woord
Onderzoeker Nick Schuermans kon verschillende besluiten trekken uit zijn literatuurstudie. Hij stelt dat wetenschap een hefboom kan zijn om stappen in de juiste richting te zetten. Maar ook nu al kunnen we overgaan tot actie. Hoe, dat legt hij zelf uit in deze korte video.
Vijf bevindingen uit het rapport
1. Personeelssamenstelling en rekrutering
Ondanks specifieke rekruteringscampagnes zijn politiemedewerkers met een migratieachtergrond nog steeds ondervertegenwoordigd in het personeelsbestand van politiekorpsen, ook in vergelijking met andere stads- en gemeentediensten. Politiemedewerkers die in superdiverse contexten werken, wonen dikwijls ook buiten stedelijke gebieden. Te veel politiemedewerkers hebben daarom te weinig ervaring met superdiversiteit.
2. Interne omgang met superdiversiteit
Op het vlak van de interne omgang met superdiversiteit is er nog veel werk aan de winkel. In interviews geven politiemedewerkers met migratieachtergrond aan dat ze nog steeds op hun afkomst worden beoordeeld, eerder dan op hun competenties. In de meeste korpsen is de dominante politiecultuur ook niet ‘kleurloos’ of ‘etnisch neutraal’. Conformeren aan de heersende normbeelden is voor medewerkers met migratieachtergrond daarom dikwijls een pijnlijke, maar ook de enige overlevingsstrategie.
3. Externe omgang met superdiversiteit
In de externe omgang met superdiversiteit valt een aantal groeipijnen te noteren. Hoewel er grote verschillen bestaan tussen herkomstgroepen, hebben burgers met een migratieachtergrond gemiddeld genomen een significant lager vertrouwen in de politie dan burgers zonder migratieachtergrond. Dit gebrek aan vertrouwen zit voor een stuk geworteld in het gevoel anders behandeld te worden dan leden van meerderheidsgroepen: met minder respect, met meer geweld en met etnische profilering. Onderzoek naar politieinterventies en -percepties toont dat minstens een deel van die gevoelens gebaseerd is op een daadwerkelijk verschil.
4. Opleiding en bijscholing
Om het Belgische politieapparaat meer op de leest van een superdiverse samenleving te schoeien, is een aangepaste politie-opleiding nodig. Op dit moment zit de omgang met superdiversiteit nog te weinig structureel verankerd in politiescholen en –bijscholingen. De bestaande opleidingen en trainingen worden ook te weinig geëvalueerd op hun impact op het terrein.
5. Aan de slag
Meer onderzoek en cijfermateriaal over de situatie in België zijn nodig. Maar dat neemt niet weg dat er nu al dingen kunnen gebeuren. De bevindingen hierboven geven al een goed zicht op de hefbomen om het Belgische politieapparaat meer op de leest van een superdiverse samenleving te schoeien. Er is bovendien ook al genoeg geweten over de concrete stappen die nodig zijn om deze hefbomen in de goede richting te laten kantelen.
In de komende maanden en jaren zal het Hannah Arendt Instituut samen met academische partners inzetten op de uitwerking van een onderzoeksagenda. Samen met beleids- en politieactoren zal ook een resem valorisatieinitiatieven uitgerold worden om de resultaten van deze studies in de praktijk te brengen. Op dit moment lopen gesprekken om deze iniatieven concreet gestalte te geven.
Superdiversiteit is al enige tijd een realiteit in onze grootsteden. Toch stelt die diverse demografie veel organisaties nog voor uitdagingen: hoe kan je inspelen op de eigenschappen en noden van de verschillende groepen? Hoe zorg je ervoor dat je personeelsbestand die diversiteit weerspiegelt? En hoe doe je dat alles zonder te discrimineren? Ook de politie worstelt met die moeilijkheden. Dat zorgt voor spanningen en conflicten, zeker in een tijd waarin de pandemie voor extra stress zorgt.