Kansen creëren, het is cruciaal voor wie wil scoren op het voetbalveld. Maar het leven is meer dan voetbal. Daarom zijn er voetbalclubs die een stapje verder gaan en hun clubleden vaardigheden bijbrengen die hen ook buiten de lijnen van het veld sterker maken. HAI en VUB-onderzoeker Younis Kamil Abdusalam leidt in Bonn mee zo’n club. Een interview over zijn werk met kwetsbare jongeren en hoe de wetenschap hem daarin helpt.

Het is niet toevallig dat jij voor het Hannah Arendt Instituut werkt op een project rond voetbal en sociale cohesie. Kan je wat meer vertellen over je werk voor het HAI en je project in Bonn?

Nee, inderdaad. Allesbehalve. Ik woon in Bonn en ben hier al jarenlang betrokken bij het project rond voetbalclub AlHilal. Het is een project waarmee we voetbal gebruiken om jongeren en kinderen uit kwetsbare milieus vaardigheden bij te brengen die ze kunnen gebruiken in de moeilijke situaties waarin ze vaak zitten. Een tijdje geleden startte ik voor de Belgische voetbalbond een project op waarbij ik onderzoek hoe we de Belgian Red Courts, dat zijn voetbalpleintjes verspreid over heel België, kunnen gaan gebruiken om diverse jongeren in buurten bij elkaar te brengen en ook met hen aan de slag te gaan. Dat willen we doen op een wetenschappelijk onderbouwde manier. Ik koppel de praktijk dus echt aan de theorie.

Kan je wat meer vertellen over de club die je mee aanstuurt en waarin je traint? 

De International Sports Club AlHilal in Bonn werd in 1991 opgericht in Bonn, door migranten met uiteenlopende achtergronden. Al enkele jaren richt onze club zich actief op sociale cohesie en begrip. Zo werden we een betrouwbaar contactpunt voor lokale politici, wetenschappers en de media voor wat betreft onderwerpen als integratie, participatie en radicaliseringspreventie. 

De eigenheid van de club en het district waar jullie werken vroeg om de ontwikkeling van  een speciaal concept, niet?

Ja, inderdaad. De club engageert zich naar sociaal benadeelde jongeren in een van de armste districten in Bonn. Bijna driekwart van de bevolking heeft er een migratieachtergrond en de werkloosheid bedraagt er 45%. Criminaliteitscijfers zijn er helaas hoog. Om deze problemen tegen te gaan, heeft de club een op voetbal gebaseerd concept ontwikkeld waarmee het kinderen en jongeren in een vroeg stadium de nodige vaardigheden bijbrengt om een veelheid aan negatieve invloeden te kunnen weerstaan. 

Hoe ziet dat concept eruit? 

Het concept omvat training voor kinderen vanaf de leeftijd van vier en combineert, afhankelijk van de leeftijd, het aanleren van enerzijds sociale, emotionele en persoonlijke vaardigheden (soft skills) en anderzijds sportieve training. Voor elke leeftijdsgroep is er een specifieke sportieve en ‘softe’ leerfocus. Die werd bepaald op basis van zowel sportwetenschappelijk onderzoek als bevindingen uit de psychologie. Meerbepaald het werk van Havighurst (Human Development and Education), Hurrelman en Bauer (Introduction to Socialisation Theory) en Hurrelman (Lebensphase Jugend) hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van de visie. 

We leren enerzijds sociale, emotionele en persoonlijke vaardigheden (soft skills) aan en anderzijds zorgen we voor sportieve training.

Younis Kamil Abdusalam

Wat zijn de belangrijkste factoren die jullie aanpak succesvol maakt? 

De coaches zijn figuren waaraan de jongeren zich kunnen spiegelen. Ze komen van hetzelfde district, hebben meestal ook een migratieachtergrond en een succesvol parcours afgelegd. De trainers vormen een rolmodel voor de jongeren, maar zijn ook het bewijs dat het mogelijk is om educatieve vooruitgang te boeken in Duitsland, ondanks je achtergrond. 

Daarnaast behandelen we de jongeren en de kinderen altijd heel respectvol. Respect betekent concreet dat de coaches in de club elk individueel kind waarderen en dat ook zo vaak mogelijk uitdrukken. Kinderen en jongeren moeten aangemoedigd worden. We weten dat negatieve kritiek zeven keer meer onthouden wordt dan positieve feedback. Daarom moeten de traines spaarzaam omgaan met kritiek, maar moedigen we hen aan om heel veel positieve feedback te geven. Daarvoor brengen we hen specifieke technieken bij in trainingen. Die vinden minstens vier keer per jaar plaats. Andere topics die we daar behandelen zijn: communicatie, teambuilding, interculturele vaardigheden of kritisch denken.

Een ander belangrijk element is de link tussen voetbal en ‘het echte leven’: onze coaches worden aangemoedigd om voetbal telkens weer te gebruiken in analogie met het leven buiten het veld en om voorbeeld uit de sport om te zetten naar dagdagelijkse situaties op school of in het privéleven. Het is aangetoond dat jongeren dat begrijpen en die voorbeelden veel beter internaliseren dan abstracte toelichting. 

De band tussen coaches is daardoor waarschijnlijk heel hecht?

Ja. Dat laat ons dan ook toe om snel leiderschap en verantwoordelijkheid te delen. Wat heel belangrijk is en doelbewust deel uitmaakt van het programma. We laten de jongeren toe om verantwoordelijkheid te nemen op verschillende gebieden: de coaches assisteren of delen van hun eigen training laten leiden. We ervaarden dat dit het vertrouwen van de jongeren een boost gaf. Samen met constructieve feedback over hun prestatie leidt dit tot een toename van hun zelfbesef.

Het is ook belangrijk dat ze zich deel voelen van een gemeenschap en weten dat ze binnen de club contactpersonen hebben die hen kunnen helpen met problemen en uitdagingen. We moedigen onze coaches aan om stabiele vertrouwensbanden op te bouwen met de spelers. Ook daar ondersteunen we hen in met training en begeleiding.  Samengevat hanteren we het principe: No Hard Skills without Soft Skills.