Het Hannah Arendt Instituut onderzoekt momenteel hoe sociale netwerken optimaal kunnen worden ingezet om de integratie van nieuwkomers te vergemakkelijken. In dat onderzoek bevragen we bestaande initiatieven wat volgens hen goed werkt en wat niet. Deze keer spreken we met Julie Bodson van DUO for a JOB.

Hoe tracht DUO for a JOB nieuwkomers te ondersteunen bij hun integratie in de ontvangende samenleving?

Julie: “DUO for a JOB is ontstaan in 2013, op basis van twee vaststellingen. Ten eerste heeft België in Europa de laagste tewerkstellingsgraad van mensen die buiten de Europese Unie geboren zijn. De specifieke obstakels waarmee jongeren met een migratieachtergrond worden geconfronteerd vereisen een specifieke begeleiding om de toegang tot bestaande diensten en tot de arbeidsmarkt in het algemeen te verbeteren. Ten tweede is de participatiegraad van vijftigplussers in België laag, waardoor deze groep – doorgaans terecht – het gevoel heeft dat hun competenties en ervaring niet naar waarde worden geschat. Paradoxaal genoeg willen zij net heel graag actief blijven en deel uitmaken van een maatschappelijk project. 

“Jongeren met een migratieachtergrond buiten de EU vinden slechts moeilijk werk.”

DUO for a JOB biedt een antwoord op deze twee vaststellingen door die twee maatschappelijke groepen met elkaar in contact te brengen. De organisatie vormt duo’s door jonge werkzoekenden met een migratieachtergrond (onze “mentees”) te koppelen aan vijftigplussers (onze “mentoren”), die de jongeren begeleiden op hun zoektocht naar werk. Deze interculturele en intergenerationele coaching duurt zes maanden lang aan een frequentie van minimum één ontmoeting per week.”

Wat zijn nu de belangrijkste opbrengsten voor de nieuwkomer om in een traject met DUO for a JOB te stappen?

Julie: “Mentoring is een unieke, exclusieve en persoonlijke relatie tussen twee mensen. De mentor kan volledig op maat van de noden van de mentee werken. Tijdens de mentoringperiode smeden de mentee en de mentor een unieke vertrouwensrelatie. Die vertrouwensrelatie zorgt ervoor dat het duo in alle openheid de mogelijkheden van de jongere kan ontdekken en kan samenwerken aan een concreet carrièreplan. De jongere leert zichzelf beter kennen en dat bevordert het zelfvertrouwen. De mentee krijgt ook inzicht in de sector en het netwerk van de mentor. De mentor kent de arbeidsmarkt en zijn of haar sector van (vroegere) tewerkstelling goed, en kan de mentee dus oriënteren en introduceren aan zijn of haar netwerk. De mentor helpt bovendien met praktische zaken zoals het opstellen van een CV en motivatiebrief, de voorbereiding van een sollicitatiegesprek… De mentee geraakt vertrouwd met de instrumenten en kanalen om werk te zoeken en leert zo zelfstandig te navigeren in de zoektocht naar werk. Tot slot blijven mentor en mentees elkaar vaak nog zien, zelfs als de begeleidingsperiode is afgelopen. Mentoren blijven in sommige gevallen nog maanden- of zelfs jarenlang een steun en toeverlaat. Dit is geen vereiste, maar wel een aangename bijwerking.”

Wat haalt de vrijwilliger nu uit zijn engagement als mentor?

Julie: “Het mentorschap bij DUO for a JOB draagt bij tot het maatschappelijk engagement van mentoren, hun gevoel voor zingeving en tot de ontwikkeling van sociale en ondersteunende vaardigheden. Eenmaal van het mentorschap te hebben geproefd, willen de meeste mentoren niet meer stoppen. Daarnaast zorgt mentoring  voor een beter wederzijds begrip tussen mentoren en mentees. Beiden krijgen een realistischer beeld van elkaar en vooroordelen worden ontkracht. Door het traject dat het duo samen aflegt, kan de mentor zich beter in de jongere met een migratieachtergrond verplaatsen en versterkt het zijn of haar gevoel voor empathie. Bijgevolg kunnen mentoren een boodschap van tolerantie en non-discriminatie naar hun omgeving uitdragen die zich niet noodzakelijk bewust is van deze kwesties.

“De meeste mentoren willen niet meer stoppen.”

Wat zijn de grootste uitdagingen waarmee jullie worden geconfronteerd in het ondersteunen van nieuwkomers?

Julie: “Het is voor jongeren bijzonder moeilijk om vaste voet aan de grond te krijgen op de Belgische arbeidsmarkt. De specifieke moeilijkheden die zij ondervinden zijn talloos en onderling verbonden. Over het algemeen onderscheiden we drie categorieën van obstakels bij de zoektocht naar werk:

• Contextuele moeilijkheden: Er zijn enerzijds contextuele moeilijkheden die gelinkt zijn aan het migratieparcours van de nieuwkomers (bv. post-traumatische stress, huisvestingsmoeilijkheden, administratieve problemen, isolement,…) en anderzijds moeilijkheden die te maken hebben met de context van de Belgische arbeidsmarkt (bv. werkonzekerheid, tweetaligheid, discriminatie, langdurige tijdelijke tewerkstelling,…).
• Moeilijkheden bij het zoeken naar een job: Jongeren met een migratieachtergrond ondervinden zeer specifieke moeilijkheden bij hun zoektocht naar een job. Het gaat hier bijvoorbeeld over de moeilijke toegang tot bestaande informatie en diensten, de identificatie en ontwikkeling van vaardigheden (zoals moeilijkheden om diploma’s te laten erkennen), slechte kennis van de arbeidsmarkt, de moeilijkheid om zich erin te projecteren en te solliciteren naar jobs, toegang tot opleiding, maar ook het gebrek aan sociaal kapitaal en relevante netwerken.
• Sociale problemen: Gezien het sociaal-economisch profiel van deze jongeren bevinden velen onder hen zich in een precaire situatie en hebben ze een combinatie van sociale problemen die direct of indirect van invloed zijn op hun professionele integratie. Jongeren noemen financiële onzekerheid en schulden, administratieve en juridische problemen in verband met de toegang tot openbare instellingen, huisvesting of kinderopvang, geestelijke gezondheid of gewoonweg isolement.

Gezien de heterogeniteit van het profiel en de grote verscheidenheid aan moeilijkheden, is het noodzakelijk en doeltreffend om hun geïndividualiseerde en omvattende steun te bieden, zoals mentorschap.

Tot slot, wanneer heeft een duo nu een succesvol parcours afgelegd?

Julie: “Als we spreken in termen van harde resultaten, dan nemen we een ‘positief resultaat’ als maatstaf voor een succesvol traject. Dat betekent dat de jongere door de mentoring toegang heeft gekregen tot een duurzame job (minimum een contract van bepaalde duur van meer dan 3 maanden) of een opleiding of stage.

Maar ook de trajecten waar er geen kwantitatief positief resultaat is, kunnen succesvol zijn. Doorheen onze jarenlange ervaring (en de evaluaties door de mentoren en mentees) weten we dat een ‘duo’-relatie de mentoren en de mentees transformeert. Mentoren verbreden hun horizon en maken kennis met de leefwereld van een jongere met migratieachtergrond. Mentees halen voornamelijk hun zelfvertrouwen aan, dat toeneemt dankzij de vertrouwensrelatie met de mentor. Zelfvertrouwen is een bepalende factor voor de kans op succes – dat tonen studies aan. Een DUO dat het zelfvertrouwen van de mentee verhoogt en de horizon van de mentor verruimt, is dus in elk geval de investering waard.”