Summer school: Arendt uitgelegd
Kernconcepten bij Hannah Arendt: uitgelegd door Dirk De Schutter.
Vita Activa. Nataliteit. Totalitarisme. De banaliteit van het kwaad. Amor Mundi. Wanneer iemand over Hannah Arendt praat, komen de termen snel boven water. Arendt geeft de begrippen een heel specifieke invulling. Wat betekenen ze binnen haar soms complexe en uitgebreide gedachtegoed?
Om je wegwijs te maken in de wereld en filosofie van Hannah Arendt maakten we een reeks video’s ‘Arendt uitgelegd’. Samen met filosoof, vertaler en auteur Dirk De Schutter ontdekken we de belangrijkste kernconcepten bij Hannah Arendt. En we kijken wat we in de hedendaagse wereld kunnen doen met haar filosofie.
Kernconcepten bij Hannah Arendt
1. Biografische schets
Het leven van Hannah Arendt is belangrijk om haar filosofie te begrijpen. Ze maakte de grote catastrofes van de 20ste eeuw van kortbij mee. Als jonge student in Marburg onderhield ze een verhouding met de bekende filosoof Martin Heidegger. Maar in 1933, wanneer de NSDAP de verkiezingen wint, ontvluchtte ze Duitsland. In de Verenigde Staten reflecteerde ze oa over haar status als vluchteling en over het continent dat ze moest verlaten.
2. Totalitarisme
Wie Hannah Arendt zegt, zegt totalitarisme. Ze schreef erover in haar driedelig werk: The Origins of Totalitarianism. Ze nam in het boek zowel het nazisme van Hitler als het communisme van Stalin onder de loep. Het is een term die vandaag ook als maar vaker de kop opsteekt. Maar hoe verstaat Arendt totalitarisme? En wat maakt het zo bijzonder?
3. Arbeiden - werken - handelen
4. Vergeving
Het handelen toont ten volle wie we als mens zijn. Eén van de moeilijkste handelingen is het vergeven van fouten aan elkaar. Hoe gaan we met elkaars fouten om? Hannah Arendt is één van de uitzonderlijke filosofen die het thema ‘vergeving’ onder de loep neemt. Maar welke rol speelt vergeving in menselijke relaties? En bestaat het onvergeeflijke?
5. De banaliteit van het kwaad
De banaliteit van het kwaad is waarschijnlijk het bekendste begrip van Hannah Arendt. Helaas is het waarschijnlijk ook de vaakst misbegrepen term van de controversiële denker die Arendt was. Hoe moeten we de ondertitel van het boek over Eichmann interpreteren?
6. Gedachteloosheid
Op het einde van haar leven focust Hannah Arendt zich op de mentale processen van de mens. In ‘het leven van de geest’ gaat ze dieper in op de thema’s denken, willen en oordelen. In de nasleep van het Eichmann-proces, houdt vooral het thema ‘denken’ haar bezig. Ze stelt zichzelf de vraag: ‘Is het mogelijk dat het denken ons behoedt van het kwade?’
7. Macht en heerschappij
8. Gezag of autoriteit
Gezag en autoriteit zijn niet hetzelfde. Er manifesteert zich een merkwaardige verhouding tussen de twee. Het ene kan je afdwingen met geweld, het andere bijvoorbeeld niet. Hoe dacht Hannah Arendt hierover?
9. Leugenachtigheid
Totalitaire regimes leven van leugenachtigheid. Helaas zijn ook vandaag de leugens de politiek nog niet uit. Arendt dwingt ons om na te denken over de vraag: ‘Hoe komt het dat ook democratische regimes het moeilijk hebben om de feitelijke historische waarheid onder ogen te zien en te vertellen?’
Prater, denker of doener?
Schrijf dan meteen in op onze nieuwsbrief. Wij mikken op debat, wetenschap en actie.
Het Hannah Arendt Instituut samengevat
Research. Rethink. React.
Research.
Goed onderbouwd onderzoek staat centraal in onze werking. Wetenschap, maar dan helder gebracht, klaar voor gebruik en ten dienste van de samenleving.
Rethink.
Nadenken is gevaarlijk. Niet nadenken nog gevaarlijker. We geven niet alleen antwoorden. We stellen gevestigde aannames ook kritisch in vraag.
React.
Denken is nodig, handelen cruciaal. We willen dat onze werking uitmondt in actie. Maar we willen ook jouw reactie. Want enkel in dialoog komen we tot wederzijds begrip.
