Hoe wapen je jezelf tegen fake news?
8 studenten van de VUB zochten het voor je uit en maakten er deze video's over.
5-delige videoreeks over fake news en hoe je jezelf ertegen kan wapenen.
Fake news. Desinformatie. Leugens, dus eigenlijk. We worden er mee om de oren geslagen. Vooral op het internet. Dat is gevaarlijk, want de verspreiders van fake news hebben vaak slechte bedoelingen…
Maar wat kan je ertegen doen? Eerste stap is om vals nieuws te herkennen. Dat is niet zo makkelijk als het lijkt. Daarom vroegen we vijf experten om tips waarmee je echt van vals nieuws kan onderscheiden. De gebeurtenissen die we hieronder laten zien, zouden zo maar écht kunnen gebeuren.
Deze reeks werd gemaakt in het kader van het project Medialab door acht studenten communicatiewetenschappen aan de VUB: Gijs Lambrechts, Eline Celis, Florian Stegen, Gemma Kampayana, Nina Ronsmans, Ophélie Mutabazi, Chaïmae Ouniaen en Arthur Niyigenga.
De tip van Jan: check de bron
Klopt dit wel? Dat is de eerste vraag die je jezelf best stelt wanneer je een spectaculaire titel leest. Lijkt iets te mooi of te erg om waar te zijn, kijk dan vanwaar die info afkomstig is. Is de bron betrouwbaar? Geen zin om zelf voortdurend te factchecken? Dan raadpleeg je best erkende nieuwsbronnen zoals VRT NWS, zulke redacties staan garant voor een sterke factchecking.
Deze video is gebaseerd op een tip van van Jan Jagers, freelancejournalist voor Knack en docent aan de VUB.
De tip van Tim: let op voor een te spectaculaire toon
Is er een spectaculaire titel of een geweldige foto die in geen enkele andere journalistieke bron terugkomt? Waarschijnlijk fake. Bijvoorbeeld door het gebruik van emoji’s wordt er geprobeerd je emotioneel ’te lokken’. Lijkt de foto of video toch zeer echt? Vergeet niet dat ook dit gemanipuleerd kan zijn. Daarnaast zal beeldmateriaal soms volledig uit zijn context getrokken worden en ingepast worden in een nepcontext.
Deze video is gebaseerd op een tip van van Tim Pauwels, ombudsman bij de VRT nieuwsdienst.
De tip van Joyce: let op de vorm van het artikel
Veel taalfouten of typo’s zie je over het algemeen niet vaak op een betrouwbare nieuwsbron. Toch veel foutjes of slordigheden in het artikel? Dan moet er al een alarmbelletje rinkelen en kan je misschien best een andere nieuwsbron checken. Erger je je aan de belachelijke hoeveelheid advertenties en pop-ups? Dan is het doel van deze nieuwsbron winst maken, en dus niet de lezers informeren. Best even verder zoeken naar een andere bron dus.
Deze video is gebaseerd op een tip van van Joyce Vissenberg, onderzoekster aan de KU Leuven.
De tip van Ike: kijk naar het blauwe vinkje
Een video van de Amerikaanse rapper Drake die het nationaal volkslied van België zingt? Waarschijnlijk fake. Nochtans is het niet altijd zo eenvoudig om bv deepfakes te herkennen. Hoe wapen je jezelf hiertegen? Let op visuele aanwijzingen, check de verificatie van de bron die de video deelt en kijk ook even naar andere platformen.
Deze video is gebaseerd op een tip van van Mediawijs en Ike Picone, professor media en journalistiek aan de VUB.
De tip van Nathalie: lees verder dan de titel
‘Clickbait’, het is een gekende term waarmee we vaak verwijzen naar de misleidende titel van een YouTube-video waarmee de videomaker je wilt lokken. Maar ook bij nieuwsartikels wordt er regelmatig gebruik gemaakt van misleidende titels. Net daarom is het belangrijk dat je niet enkel de titel leest en dan een besluit vormt, je leest best ook de inhoud van het artikel.
Deze video is gebaseerd op een tip van van Nathalie Van Raemdonck, onderzoekster bij het Hannah Arendt Instituut.
