Stel: een dakloze persoon wordt op straat lastiggevallen door een stel voorbijgangers. Zou jij tussenkomen? Misschien wil je wel reageren, maar durf je niet? Op een efficiënte manier reageren in een noodsituatie of situatie van racisme, discriminatie of seksueel grensoverschrijdend gedrag is niet eenvoudig. Maar je kan het gelukkig wel leren. Tijdens onze train de trainer Ogen open: reageren als actieve omstaander leer je wat het omstaandereffect is en ontdek je diverse manieren waarop je effectief kan reageren. Meer nog: we leiden je op als trainer zodat je de opgedane kennis en expertise op jouw beurt kan doorgeven aan anderen. Hoe meer actieve omstaanders, hoe meer impact.
Benieuwd of onze train de trainer iets voor jou is? We vroegen deelneemster Nadège Goeman om haar ervaringen te delen. Nadège werkt bij Stad Halle als deskundige Diversiteit bij de dienst Gelijke Kansen. Ze is er onder meer verantwoordelijk voor de actieplannen rond polarisatie en straatintimidatie. Reden genoeg om zich te verdiepen in de grondslagen van omstaandergedrag.
Vertel: waarom schreef jij je in voor onze train de trainer?
Bij Stad Halle willen we in de eerste plaats onze eigen medewerkers opleiden als actieve omstaanders. Je kan de expertise inkopen of je ontwikkelt zelf de nodige expertise. Er zijn heel wat organisaties die omstaandertrainingen aanbieden, maar je weet natuurlijk zelf het beste wat de noden zijn en welke gevoeligheden er leven binnen de eigen organisatie. We zijn nog volop bezig met het afwegen van beide opties, maar besloten alvast de train de trainer actieve omstaanders te volgen. Ieder jaar willen we een paar medewerkers van diverse diensten opleiden. Ik volgde dit jaar de train de trainer samen met mijn collega Chloé, en volgend jaar hopen we een medewerker van onze personeelsdienst af te vaardigen.
Stel: een medewerker aan de balie van de bibliotheek wordt negatief bejegend. Hoe reageer je als collega? Of twee bezoekers maken hevig ruzie. Hoe reageer je als medewerker? We willen medewerkers van diverse diensten de nodige tools aanreiken om te reageren indien nodig. Op termijn hopen we ook sleutelfiguren in scholen en middenveldorganisaties op te leiden. Maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek.
Wat zijn volgens jou de sterktes van onze train de trainer?
De training was allesomvattend. Deelnemers krijgen eerst en vooral een stevige theoretische basis. Dat is best intensief, maar allesbehalve saai. De theorie wordt interactief gebracht en geïllustreerd met een reeks praktijkvoorbeelden. Je leert waarom mensen op een bepaalde manier reageren – of net niet reageren. Daarnaast krijg je meerdere handelingskaders aangereikt, en leer je enkele vormingsmethodieken kennen. Dat was voor mij echt een meerwaarde, aangezien ik zelf nog geen ervaring heb met het geven van vormingen. Je kan beslissen welke methodieken het beste aansluiten bij je persoonlijkheid. Tot slot krijg je ruimte om de opgedane inzichten zelf toe te passen tijdens allerhande oefeningen, waaronder een rollenspel. Zo kan je zelf al aan den lijve ondervinden wat het betekent om te reageren als actieve omstaander. Ook ontdek je waar je rekening mee moet houden wanneer je zelf de vorming geeft. Welke gevoeligheden spelen er? En hoe zorg je ervoor dat deelnemers zich comfortabel voelen?
Bovendien is de deelnemersgroep erg gemengd; mensen met weinig tot geen ervaring kunnen er samen leren met mensen die al meer ervaring hebben met het geven van vormingen. De train de trainer omhelst vijf trainingsdagen – dat is best intensief – maar omdat de dagen goed gespreid zijn, heb je voldoende tijd om alle informatie rustig te verwerken en terug te koppelen naar je organisatie. Ik zou aanraden om de train de trainer te volgen met minstens één collega zodat je gedurende de vorming kan afstemmen met elkaar.
Welke inzichten zijn jou in het bijzonder bijgebleven?
Sommige videofragmenten zijn me erg bijgebleven. Zoals het fragment van een man met zwarte huidskleur die op de metro lastiggevallen wordt door een paar skinheads. De situatie was in scène gezet, maar de beelden kwamen toch hard aan. Opmerkelijk om te zien hoe wij als mensen op uiteenlopende manieren reageren op zo’n situatie – of net niet reageren. Ons menselijke brein is erg fascinerend. Je kijkt met een zekere mildheid naar mensen die niet reageren.
Denk je dat je na het volgen van de training zelf sneller zal reageren in een situatie van grensoverschrijdend gedrag?
Ik merk dat ik nu grensoverschrijdend gedrag alleszins sneller en makkelijker herken. Onlangs nog, na de turnles van mijn dochters, hoorde ik in de kleedkamer twee kinderen ruziemaken. Ik greep niet meteen in, maar toen het ene kind de andere een klap gaf, heb ik gereageerd. Ik heb enkele technieken toegepast die ik heb geleerd in de training – afleiden en afzonderen – en slaagde erin de situatie te ontmijnen.
Waarom is het belangrijk dat iedereen leert om te reageren als actieve omstaander?
Het gaat er in de eerste plaats om grensoverschrijdend gedrag te leren herkennen en te reageren op een manier die bij je past. Er is geen goede of foute manier. De kleine beetjes maken het grote verschil.
